Gerrit Krol. Wat mooi is, is moeilijk. Amsterdam, Querido, 2013 (1991)
"Alle andere zintuigen brengen je dichter bij iets," schrijft Gerrit Krol, "de taal stelt je in staat van iets dat al te dichtbij is, afstand te nemen."
Het is slechts een van de vele inspirerende gedachten die Krol in deze essays optekent. De opstellen gaan over allerlei onderwerpen die mij erg aanspreken, en waarover ik inmiddels op mijn bescheiden manier ook veel heb nagedacht. En toch duizelen die gedachten me soms.
Neem deze zin. Om te beginnen is er het idee dat zintuigen je 'dichter bij iets' brengen: dingen die buiten zijn, komen op de een of andere manier bij je binnen doordat je ernaar kijkt of luistert, doordat je ze ruikt of voelt.
En dan de volgende sprong: de taal is ook een zintuig. Ze stelt je net zo goed in staat om de wereld te beschouwen, maar dan als een soort omgekeerde verrekijker. Iets dat al te dichtbij is – je eigen gevoelens en gedachten – krijgen in taal een vorm zodat ze te overzien zijn. Je kunt er afstand mee nemen.
Briljant, en moeilijk te begrijpen doordat het – doordat heel Krols oeuvre – gebaseerd is op een taalgevoel dat heel anders is dan dat van onze Zeitgeist. Waar de meeste mensen taal helemaal niet voelen als een zintuig, maar als een instrument, een orgaan om mee te communiceren, neemt Krol een heel ander gezichtspunt in. De taal is er niet om mee te vertellen wat je hebt gezien, de taal is er om mee te kijken.
Het is slechts een van de vele inspirerende gedachten die Krol in deze essays optekent. De opstellen gaan over allerlei onderwerpen die mij erg aanspreken, en waarover ik inmiddels op mijn bescheiden manier ook veel heb nagedacht. En toch duizelen die gedachten me soms.
Neem deze zin. Om te beginnen is er het idee dat zintuigen je 'dichter bij iets' brengen: dingen die buiten zijn, komen op de een of andere manier bij je binnen doordat je ernaar kijkt of luistert, doordat je ze ruikt of voelt.
En dan de volgende sprong: de taal is ook een zintuig. Ze stelt je net zo goed in staat om de wereld te beschouwen, maar dan als een soort omgekeerde verrekijker. Iets dat al te dichtbij is – je eigen gevoelens en gedachten – krijgen in taal een vorm zodat ze te overzien zijn. Je kunt er afstand mee nemen.
Briljant, en moeilijk te begrijpen doordat het – doordat heel Krols oeuvre – gebaseerd is op een taalgevoel dat heel anders is dan dat van onze Zeitgeist. Waar de meeste mensen taal helemaal niet voelen als een zintuig, maar als een instrument, een orgaan om mee te communiceren, neemt Krol een heel ander gezichtspunt in. De taal is er niet om mee te vertellen wat je hebt gezien, de taal is er om mee te kijken.
Reacties