Guus Kuijer. De bijbel voor ongelovigen. Het begin. Genesis. Amsterdam: Athenaeum—Polak & Van Gennep, 2012.

Is het nodig, dat er een aparte bijbel komt voor ongelovigen? Natuurlijk niet. Er zijn al zoveel bijbels, en je hoeft niet eerst gedoopt te zijn om die te kunnen kopen en lezen. Sterker nog, er zullen in Nederland niet heel veel mensen zijn die nog letterlijk geloven wat er in Genesis wordt verteld.

Maar tegelijkertijd kan de bijbel niet vaak genoeg worden naverteld – vooral als dat met het vertelplezier en de schwung van Guus Kuijer gebeurt. Iedere verteller voegt weer iets nieuws toe, buigt het verhaal weer naar zichzelf toe, zoals Kuijer ook verschillende van zijn vertellers laat benadrukken.

Kuijer heeft vertellers gekozen die over het algemeen wat buiten de grote lijnen stonden (Sara, de vrouw van Abraham; Benjamin, de zoon van Jakob; de eeuwige outsider Isaak). In zijn versie zijn het ook degenen die het geloof van de echt drijvende krachten van wat afstand bezien. Zo vertelt Cham, de zoon van Noach, het verhaal van zijn vader als het verhaal van een halve godsdienstwaanzinnige die bijna even wreed is als de wrede God die hij geprojecteerd heeft. "Het drong tot me door dat de mensen willoos aan de goden waren overgeleverd, dat ze bezeten waren, dat ze niet in staat waren zich te verweren."

Tegelijkertijd is De bijbel geen atheïstisch traktaat geworden. Daarvoor zijn de verwondering over en zelfs een soort bewondering voor die onbegrijpelijke menselijke eigenschap – het geloof – te groot. De kern van Kuijers interpretatie is misschien wel de scene waarin Jakob een nacht lang worstelt met God. Dat gevecht, dat harde, bittere, maar gelijke gevecht tussen mens en God, wordt in groot detail en met smaak beschreven.

En tegelijk is er ook nog de humor. Zo herhaalt Kuijer af en toe de lijstjes van namen die je in de bijbel zo vaak tegenkomt (die van 'X gewon Y en Y gewon Z en Z gewon...' of van de broers van die en de kleinkinderen van die). Kuijer laat zijn vertellers dan zo'n lijstje geven en opmerken: "Ik zou het op prijs stellen wanneer u deze namen uit uw hoofd leerde opzeggen, ook in omgekeerde volgorde."

Reacties

Populaire posts van deze blog

Paul Celan. Verzamelde gedichten. Amsterdam: Meulenhoff, 2003.

Walt Whitman. Leaves of Grass. Grasbladen. Amsterdam: Em. Querido, 2005 (1855).

Raoul de Jong. Jaguarman. Mijn vader, zijn vader en andere Surinaamse helden. Amsterdam: De Bezige Bij, 2020.