Simon Vestdijk. De koperen tuin. Amsterdam: Athenaeum-Polak & Van Gennep, 2011 (1950).

Nederlandse schrijvers worden, dat weet iedereen, na hun dood snel vergeten. Simon Vestdijk overleed in 1971, toen ik nog een peuter was. Ik ben dan ook van de generatie die de naam nog wel kent (en weet dat hij zat te schrijven met een stofzuiger aan om achtergrondgeluid weg te drukken), maar niet noemenswaardig van hem gelezen heeft.

Maar ik heb toch ook de pretentie dat ik belezen ben, dus het moest er eens van komen – ruim veertig jaar na de dood van de meester heb ik een van zijn meesterwerken gelezen, De koperen tuin. Althans, dat het een van zijn beste boeken was, schijnt Vestdijk zelf naar voren te hebben gebracht.

Mij viel het eerlijk gezegd niet mee, dit verhaal van een jongeman die opgroeit in een burgerlijk gezin in een stadje in het noorden van Nederland, die gefascineerd raakt door de 'kunstenaar' van het stadje, een alcoholische pianoleraar annex dirigent, en die verliefd raakt op diens dochter, een grote, jongensachtige vrouw die door de plaatselijke notabelen in het verderf wordt gestort en daarom zelfmoord pleegt.

Het was net alsof Vestdijk dat verhaal niet goed in de hand had, er zitten allerlei elementen in zonder duidelijke functie: eindeloze theoretische verhandelingen over de structuur van de opera Carmen van Bizet en dan ineens aan het eind die zelfmoord – die een beetje op niets af gebeurt, die bijvoorbeeld (ook achteraf) nergens wordt aangekondigd. Als moderne lezer verwacht je toch dat er al ergens eerder in het boek een arsenicumpotje had gestaan – zoals bij Madame Bovary. 

Het voelt nu toch een beetje aan alsof de schrijver ineens dacht: ah, nu moet ik aan het eind maar van dat mens af, huppekee. Vreemd is dat overigens: in het echte leven wordt zoiets natuurlijk nooit aangekondigd, maar juist door dat gebrek aan constructie wordt je er in een boek met je neus op gedrukt dat hier iemand iets heeft zitten verzinnen. Pas als de vorm mooi en afgerond is, kun je vergeten dat er daar een man heeft zitten schrijver, met een stofzuiger op de achtergrond.


Reacties

Populaire posts van deze blog

Paul Celan. Verzamelde gedichten. Amsterdam: Meulenhoff, 2003.

Walt Whitman. Leaves of Grass. Grasbladen. Amsterdam: Em. Querido, 2005 (1855).

Raoul de Jong. Jaguarman. Mijn vader, zijn vader en andere Surinaamse helden. Amsterdam: De Bezige Bij, 2020.